Issiq ob-havoda salomatlikni saqlash uchun tavsiyalar
Iyul oyida O‘zbekistonning ko‘plab hududlarida harorat +38…+42°C gacha ko‘tariladi. Bunday jazirama kunlarida odam organizmi uchun asosiy xavf suvsizlanish, quyosh urishi, ortiqcha charchoq va issiqlik urishidir. Buxoro, Navoiy, Xorazm va Surxondaryo viloyatlarida ayniqsa keskin issiq kuzatilmoqda. Quyida ushbu ob-havoda sog‘liqni saqlash bo‘yicha batafsil tavsiyalarni o‘qishingiz mumkin.
Yetarlicha va to‘g‘ri suv iching
Issiq kunlarda tanadagi suv yo‘qotilishi ko‘payadi. Kamida 2-2.5 litr oddiy suv ichish tavsiya etiladi. Agar siz ko‘p jismoniy ish qilsangiz yoki ko‘chada ko‘p yursangiz, suv miqdorini oshiring. Gazlangan, shirin ichimliklar va spirtli ichimliklar organizmni yanada suvsizlantiradi, shuning uchun ulardan saqlaning. Limonli suv, xom sabzavot sharbatlari organizmni salqinlashga yordam beradi.
Quyoshning eng qizigan vaqtlarida tashqariga chiqmang
Kunning 12:00 dan 16:00 gacha bo‘lgan vaqti eng issiq davr hisoblanadi. Bu vaqtda zarurat bo‘lmasa, tashqariga chiqmang. Agar chiqsangiz, bosh kiyim, ko‘zoynak taqing, soyada harakatlaning va ko‘proq dam oling.
To‘g‘ri kiyinish
Issiqda to‘q rangli kiyimlar quyosh nurini ko‘proq tortadi. Shuning uchun och rangli, yengil, paxta matosidan tikilgan, havo o‘tkazuvchi kiyimlarni tanlang. Juda qalin yoki sintetik matoli kiyimlar terlashni kuchaytiradi va organizmning haroratini ushlab qoladi, bu esa issiqlik urishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Oziqlanish tartibi
Issiq kunlarda yog‘li, qovurilgan ovqatlar o‘rniga yengil sabzavotli salatlar, qaynatilgan taomlar, sutli ichimliklar va kefir ichish foydali. Meva va sabzavotlarni iste’mol qilishdan oldin ularni toza suvda yuvish shart, chunki bakteriyalar issiqda tez ko‘payadi. Ovqatlanishning ko‘paytirilgan, ammo kam-kam porsiyalarini tanlang.
Uy va ish joyini salqinlashtirish
Uy ichida deraza va eshiklarni ochib, xonani tez-tez shamollating. Agar ventilyator ishlatsangiz, uni to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘zingizga qaratmang. Konditsioner haroratini tashqi muhitdan 5-7°C pastroq qilib qo‘ying, juda sovuq harorat sog‘liq uchun zararli bo‘lishi mumkin. Ish joylarida havoni aylantirish uchun qo‘shimcha ventilyatorlar yoki ho‘l latta usulidan foydalaning.
Maxsus ehtiyojli guruhlar: bolalar, qariyalar, kasalligi borlar
Issiq ob-havo ayniqsa bolalar, qariyalar va yurak-qon tomir kasalliklari borlar uchun xavfli. Ular uchun salqin joy, ichimlik suvini tayyorlash, ortiqcha jismoniy faollikni cheklash, tanadagi haroratni tushirish choralarini ko‘rish muhim.
Quyosh urishi va issiqlik urishi belgilarini bilib oling
Quyosh urishi belgilariga bosh og‘rishi, ko‘ngil aynishi, hushdan ketish kiradi. Issiqlik urishida esa tana harorati 40°C dan yuqori ko‘tariladi, terlash to‘xtaydi, teri quruq bo‘ladi, hushdan ketish xavfi oshadi. Bunday hollarda darhol salqin joyga olib chiqish, boshini ko‘tarib yotqizish, teriga nam kompress qo‘yish va zudlik bilan shifokor chaqirish kerak.
Xulosa
O‘zbekistonning yozgi jazirama ob-havosi inson salomatligi uchun jiddiy xavf tug‘dirishi mumkin. Yuqoridagi tavsiyalarni amalda qo‘llash, suv ichish, to‘g‘ri ovqatlanish va soyada dam olish orqali ushbu xavflarni kamaytirishingiz mumkin. Haroratning keskin oshishi kutilayotgan kunlarda ob-havo prognozlarini diqqat bilan kuzatib boring va o‘zingizni asrang.